Phát triển chất lượng cao: Mật mã nâng cấp từ “Tốc độ Trung Quốc” đến “Chất lượng Trung Quốc”

Mới đây, tại Hội nghị Trung ương 4 khóa XX, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã xác định“phát triển chất lượng cao” là trọng tâm của Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 (2026–2030).

“Phát triển chất lượng cao” là một phạm trù quan trọng trong Tư tưởng kinh tế Tập Cận Bình. Chủ tịch Tập Cận Bình từng giải thích một cách đơn giản rằng: phát triển chất lượng cao chính là chuyển từ“có hay không” sang“tốt hay chưa tốt”, tức là từ việc chạy theo số lượng và tốc độ sang chú trọng chất lượng và hiệu quả. Việc đưa ra khái niệm này vừa đáp ứng yêu cầu tất yếu của thời đại, vừa mang ý nghĩa sâu xa và lâu dài đối với tiến trình phát triển của Trung Quốc.

Phát triển chất lượng cao – Lựa chọn tất yếu trong quá trình chuyển đổi của nền kinh tế Trung Quốc

Trong nhiều thập kỷ qua, kinh tế Trung Quốc đã đạt được bước nhảy vọt lịch sử, đưa GDP vươn lên vị trí thứ hai thế giới. Tuy nhiên, trong quá trình tăng trưởng với tốc độ cao, những“phiền toái của phát triển” cũng dần bộc lộ.

Trước hết, mô hình tăng trưởng truyền thống theo chiều rộng và tiêu hao tài nguyên đã khiến năng lực chịu tải của tài nguyên và môi trường tiến gần giới hạn, vấn đề ô nhiễm không khí, nguồn nước và đất đai ngày càng nghiêm trọng.

Thứ hai, sự thay đổi trong cơ cấu dân số cùng với chi phí lao động tăng cao khiến lợi thế cạnh tranh dựa vào nguồn nhân công giá rẻ dần mất đi, làm suy giảm lợi thế cạnh tranh của các ngành sản xuất giá trị thấp.

Thứ ba, người dân không còn chỉ bằng lòng với mức sống“đủ ăn đủ mặc”, mà hướng tới nhu cầu được thụ hưởng nền giáo dục, y tế và môi trường sống chất lượng cao hơn, dẫn đến những mâu thuẫn mới trong xã hội— biểu hiện ở sự phát triển không cân đối, không đầy đủ giữa thành thị và nông thôn, giữa các vùng miền.

Thứ tư, cục diện cạnh tranh công nghệ toàn cầu đang thay đổi sâu sắc. Mỹ áp đặt các biện pháp phong tỏa công nghệ cao đối với Trung Quốc, khiến các lĩnh vực then chốt như sản xuất chip rơi vào thế bị“thắt cổ chai”. Trong bối cảnh đó, tăng cường năng lực đổi mới tự chủ đã trở thành lựa chọn tất yếu để bảo đảm an ninh và phát triển quốc gia.

Quan niệm về phát triển chất lượng cao –“Phương thuốc mới” cho nền kinh tế Trung Quốc

Là một nội dung cốt lõi trong Tư tưởng Tập Cận Bình, phát triển chất lượng cao không chỉ là yêu cầu của chuyển đổi kinh tế, mà còn là một sự đổi mới mang tính hệ thống, bao trùm các lĩnh vực xã hội, sinh thái, văn hóa và quản trị.

Đây chính là nhiệm vụ hàng đầu được Đảng Cộng sản Trung Quốc xác định trong quá trình xây dựng hiện đại hóa kiểu Trung Quốc— một mô hình phát triển lấy con người làm trung tâm, hướng tới sự hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, tiến bộ xã hội và bảo vệ hệ sinh thái.

Thực tiễn phát triển chất lượng cao— Ba‘pháp bảo’ thay đổi Trung Quốc

Trung Quốc đã dựa vào ba“pháp bảo” để tiến bước trên con đường phát triển chất lượng cao, từng bước thay đổi diện mạo sản xuất và đời sống của người dân.

Pháp bảo thứ nhất:“Thúc đẩy bằng đổi mới sáng tạo”

Nếu trước đây Trung Quốc thường bị gán mác là“hàng nhái”, thì nay Trung Quốc không ngừng xuất hiện những“công nghệ đột phá” (black technology) do chính mình tự chủ sáng tạo. Thành quả đó bắt nguồn từ chiến lược phát triển lấy đổi mới làm động lực chủ đạo. Cường độ đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D) của Trung Quốc không ngừng tăng, số lượng nhân lực nghiên cứu đứng đầu thế giới. Ví dụ, trong ngành ô tô năng lượng mới, nhờ sản xuất thông minh, chu kỳ chuẩn bị mẫu xe rút ngắn 20%, chi phí giảm 15%, và sản lượng hàng năm vượt 10 triệu chiếc.

Pháp bảo thứ hai:“Chuyển đổi xanh” – từ tiêu hao năng lượng cao sang phát thải thấp

Trung Quốc đã xây dựng hệ thống năng lượng tái tạo lớn nhất thế giới, với công suất lắp đặt điện mặt trời và điện gió đều đứng đầu toàn cầu, đồng thời đẩy mạnh quá trình giảm phát thải carbon trong các ngành năng lượng truyền thống.

Tại mỏ dầu Luân Nam ở Tân Cương – một mỏ dầu được khai thác từ cuối những năm 1980 – hàng loạt công nghệ mới như thu giữ và lưu trữ carbon (CCS), tái sử dụng nhiệt dư thừa và phát điện bằng năng lượng mặt trời đã được áp dụng đồng bộ. Nhờ đó, mức tiêu hao năng lượng giảm mạnh và lượng phát thải carbon hàng năm từ 17.000 tấn đã giảm xuống mức âm, biến nơi đây trở thành mô hình tiêu biểu về“chuyển đổi xanh” trong ngành năng lượng truyền thống của Trung Quốc.

Pháp bảo thứ ba:“Mở cửa và chia sẻ”

Chuyển đổi mô hình kinh tế của Trung Quốc không diễn ra theo kiểu“đóng cửa tự thân vận động”, mà hướng tới xây dựng một cục diện phát triển mới dựa trên“tuần hoàn kép”. Trong đó, tuần hoàn trong nước được thúc đẩy bằng cách khai thác tiềm năng của thị trường siêu quy mô, từ đó thu hút các nguồn lực chất lượng cao toàn cầu; còn tuần hoàn quốc tế được mở rộng thông qua hợp tác công nghệ và tích hợp nguồn lực, nhằm phát triển chuỗi công nghiệp và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tại Hội chợ Nhập khẩu Quốc tế Trung Quốc (CIIE) 2025, tổng giá trị giao dịch đạt hơn 83,4 tỷ USD, mức cao kỷ lục, minh chứng sinh động cho triết lý“mọi người cùng tốt mới thực sự tốt”.

Đến nay, Trung Quốc đã ký kết văn kiện hợp tác“Vành đai và Con đường” với hơn 140 quốc gia, trong khi tuyến tàu nhanh Trung Quốc – Âu đã vận hành hơn 88.000 chuyến, trở thành“đoàn lạc đà thép” kết nối châu Á và châu Âu, biểu tượng cho sự thông suốt và thịnh vượng của thương mại giữa hai châu lục.

Tương lai của phát triển chất lượng cao— Từ Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 đến hành trình hiện đại hóa

Trong Kiến nghị Kế hoạch 5 năm lần thứ 15, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã đặt phúc lợi dân sinh ở vị trí trung tâm, tập trung tạo đột phá trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, chăm sóc người cao tuổi, để người dân“no đủ hơn, vui cười hơn”

Chẳng hạn trong giáo dục, Trung Quốc sẽ thúc đẩy phát triển cân bằng và chất lượng cao của giáo dục bắt buộc, bảo đảm mọi trẻ em đều được tiếp cận giáo dục công bằng, chất lượng, từ đó ngăn chặn vòng luẩn quẩn của nghèo đói truyền đời.

Phát triển chất lượng cao không phải là“bản độc tấu”, mà là“bản giao hưởng” hài hòa, đan xen kinh tế, xã hội và môi trường. Lấy mục tiêu trung hòa carbon làm ví dụ: Trung Quốc, với tư cách là một quốc gia lớn, cam kết đạt đỉnh phát thải carbon trước năm 2030 và trung hòa carbon trước năm 2060. Mục tiêu này không chỉ thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu năng lượng và đổi mới công nghệ xanh, mà còn mang lại hiệu quả kép về môi trường và kinh tế, đóng góp“giải pháp Trung Quốc” cho công cuộc quản trị khí hậu toàn cầu.

Trong Kiến nghị Kế hoạch 5 năm lần thứ 15, Trung Quốc nhấn mạnh việc thúc đẩy hợp tác quốc tế trên tinh thần“cộng đồng chung vận mệnh của nhân loại”, thiết lập cục diện mở, cùng chia sẻ lợi ích phát triển với thế giới. Ví dụ, trong thương mại số, Trung Quốc sẽ tích cực phát triển thương mại điện tử xuyên biên giới, tiền tệ số và các hình thức kinh doanh mới, phá vỡ rào cản địa lý, tiếp thêm“động lực mới” cho thương mại toàn cầu.

Đồng thời, thông qua các cơ chế như sáng kiến“Vành đai và Con đường”, Trung Quốc sẽ lan tỏa lợi ích phát triển tới nhiều quốc gia hơn, xây dựng hệ sinh thái phát triển toàn cầu hài hòa, cùng có lợi và cùng thắng.

Ngày nay, phát triển chất lượng cao đã trở thành động lực trung tâm thúc đẩy sự gắn kết liền mạch giữa Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 và mục tiêu xây dựng hiện đại hóa toàn diện.

Hành trình này không chỉ hướng tới sự tăng trưởng về quy mô kinh tế, mà quan trọng hơn là nâng tầm toàn diện về chất lượng phát triển— để mọi người dân đều được hưởng thành quả phát triển, để kinh tế, xã hội và môi trường cùng phát triển hài hòa và để Trung Quốc cùng thế giới tiến bước tới một tương lai thịnh vượng, bền vững và tươi sáng hơn.

Nguồn: CMG