Lời nhắn nhủ của nhà ngoại giao kỳ cựu tới thế hệ trẻ Trung - Việt

Vào một ngày nắng đầu tháng Tám, tôi trở lại thăm tư gia của nhà ngoại giao Nguyễn Vinh Quang. Ngôi nhà nằm sâu trong một ngõ nhỏ phía Đông thủ đô Hà Nội – nơi con sông Hồng hiền hoà chảy qua những ruộng vườn xanh mướt. Đón chào tôi sau cánh cổng lớn là khoảnh sân lát gạch với từng cụm từng cụm bóng râm chồng kín lên nhau, tiếng gió xào xạc qua kẽ lá và tiếng chim hót líu lo. Thoang thoảng trong không khí đưa tới mùi hương nhẹ nhàng thanh khiết của vài khóm sen cuối hạ.

Nhà ngoại giao Nguyễn Vinh Quang mời tôi vào nhà với nụ cười niềm nở. Ông năm nay đã 75 tuổi. Ở độ tuổi mà những cựu công chức bình thường đã nghỉ ngơi, dưỡng lão, ông vẫn tiếp tục công việc nghiên cứu về Trung Quốc, về mối quan hệ Trung - Việt. Hiện ông đang là cố vấn cao cấp Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và Phát triển quan hệ quốc tế và đang giữ chức Phó Chủ tịch Hội hữu nghị Việt Nam - Trung Quốc. Ông đã có nhiều đóng góp nổi bật trong củng cố và phát triển quan hệ hữu nghị hai nước, là dịch giả của nhiều tác phẩm quan trọng trong đó có cuốn“Tập Cận Bình: Quản lý Nhà nước Trung Quốc”,“Con đường pháp trị của Trung Quốc”,“Những bước ngoặt và sáng tạo đổi mới chủ nghĩa xã hội”,“Những vấn đề lý luận trong cải cách mở cửa của Trung Quốc”, v.v…

Năm 2025 - kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao và Năm giao lưu nhân văn Trung - Việt, cũng là thời gian bận rộn của vị chuyên gia. Ít ngày trước, ông vừa tới Trung Quốc tham dự Diễn đàn đối thoại thanh niên Trung - Việt“Hành trình Quý Châu” 2025. Tại Diễn đàn, ông đã có bài tham luận, vừa là chia sẻ về cuộc đời làm ngoại giao – nghiên cứu của mình, vừa là lời nhắn nhủ thế hệ trẻ hai nước kế thừa và phát huy truyền thống hữu nghị Trung - Việt.

Chuyên gia Nguyễn Vinh Quang, Phó Chủ tịch Hội hữu nghị Việt Nam - Trung Quốc, Nguyên Vụ trưởng Vụ Trung Quốc - Đông Bắc Á Ban Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam

Nhớ lại quá khứ, chiến tranh leo thang khi ông đang trong độ tuổi thanh niên. Sinh viên Nguyễn Vinh Quang khi đó phải rời khoa tiếng Trung của trường Đại học và nhập ngũ, học lái xe tăng.

“Tôi trở thành một người lính xe tăng, chiến đấu ở chiến trường miền Nam Việt Nam. Chiến tranh kết thúc, tôi trở lại trường cũ tiếp tục học tiếng Trung Quốc. Sau khi tốt nghiệp, tôi được phân công công tác trong ngành ngoại giao. Sự nghiệp tham gia củng cố và phát triển quan hệ Việt-Trung cũng bắt đầu từ đó. Đến nay đã 47 năm, gần nửa thế kỷ,” ông kể.

Nhìn lại những năm tháng ấy, ông cảm thấy rất tự hào, cả đời đã đóng góp sức mình vào hai việc lớn, có thể gọi là hai sự nghiệp lớn. Thứ nhất là tham gia chống Mỹ cứu nước. Thứ hai là tham gia củng cố và phát triển quan hệ hữu nghị Việt-Trung.

Theo vị chuyên gia, quan hệ Trung - Việt được kết nối bằng 3 kênh chủ yếu, đó là kênh đối ngoại Đảng, kênh ngoại giao nhà nước và kênh đối ngoại nhân dân. Bản thân ông cảm thấy rất vinh dự vì được có mặt trong cả 3 kênh kết nối đó. Trong quan hệ giữa hai Đảng, ông từng là Vụ trưởng Vụ Trung Quốc - Đông Bắc Á Ban Đối ngoại Trung ương Đảng; trong quan hệ ngoại giao nhà nước, ông từng là bí thư sau đó là Công sứ, phó Đại sứ Việt Nam tại Trung Quốc, đã có 9 năm công tác tại Bắc Kinh. Trong đối ngoại nhân dân, ông đã giữ vị trí Phó Chủ tịch Hội hữu nghị suốt 13 năm nay.

Theo ông Nguyễn Vinh Quang, để hiểu về chiều sâu của mối quan hệ Trung Quốc – Việt Nam, chúng ta cần nhìn lại 75 năm qua kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao, và nhìn xa hơn, về quan hệ giữa hai Đảng suốt 100 năm qua.

Câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh“Mối tình thắm thiết Việt-Hoa, vừa là đồng chí vừa là anh em” đã đúc kết sâu sắc mối quan hệ giữa hai Đảng, hai nước và nhân dân hai nước. Từ đầu những năm 20 của thế kỷ trước, Chủ tịch Hồ Chí Minh, người cộng sản Việt Nam đầu tiên trong quá trình đi tìm đường cứu nước đã gặp những người cộng sản Trung Quốc đầu tiên ở Paris. Lúc đó họ là đồng hương châu Á nhưng họ có chung lý tưởng cứu nước, cứu dân, cùng tìm đến chủ nghĩa Mác - Lênin. Họ đã trở thành“đồng chí” từ ngày đó.

75 năm trước, Cộng hoà nhân dân Trung Hoa mới ra đời vài tháng đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới công nhận nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, nay là Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Sự kiện lịch sử này là thắng lợi vô cùng quan trọng đối với nền ngoại giao Việt Nam, mở đầu cho giai đoạn mới của mối quan hệ Việt Nam - Trung Quốc, đồng thời cũng là thắng lợi có ý nghĩa quốc tế, nối liền Việt Nam với Trung Quốc, Liên Xô và các quốc gia xã hội chủ nghĩa Đông Âu.

Trong sự nghiệp kháng chiến giải phóng dân tộc của Việt Nam cũng như cuộc cách mạng dân tộc dân chủ của Trung Quốc, nhân dân hai nước luôn kề vai sát cánh bên nhau dưới sự lãnh đạo của hai Đảng. Chủ tịch Mao Trạch Đông từng tuyên bố:“Bảy trăm triệu nhân dân Trung Quốc là hậu thuẫn vững chắc của nhân dân Việt Nam, đất nước Trung Quốc rộng lớn là hậu phương đáng tin cậy của nhân dân Việt Nam”. Nhân dân Việt Nam mãi mãi không quên sự giúp đỡ quý báu, to lớn và hiệu quả của nhân dân Trung Quốc trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH). Nhân dân Trung Quốc cũng đã dành cho Chủ tịch Hồ Chí Minh sự giúp đỡ và che chở trong những năm tháng Người hoạt động cách mạng ở Trung Quốc.

Đó là những di sản về giá trị lịch sử của quan hệ Trung - Việt. Đó chính là“Gen đỏ” của lịch sử quan hệ Việt Nam - Trung Quốc truyền lại cho chúng ta ngày nay, nhà ngoại giao nhấn mạnh.

Nhờ vị trí công tác của mình, ông Nguyễn Vinh Quang đã được chứng kiến nhiều cuộc tiếp xúc quan trọng của lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước, nhờ đó càng thấm thía những nhận thức chung của lãnh đạo hai nước nhằm quyết tâm thúc đẩy quan hệ song phương phát triển lành mạnh, đúng hướng.

Năm 1999, trước khi bước vào thế kỷ XXI, lãnh đạo hai bên đã xác lập phương châm chỉ đạo lâu dài cho quan hệ Việt-Trung bằng 16 chữ“Láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới tương lai”. Hai nước đã lấy“tinh thần 4 tốt” là“Láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt, đối tác tốt” làm mục tiêu xây dựng quan hệ. Năm 2008, quan hệ hai nước được nâng lên một tầm cao mới bằng khuôn khổ“Đối tác hợp tác chiến lược toàn diện”. Từ đó đến nay, quan hệ hữu nghị hợp tác không ngừng được củng cố và phát triển. Sau chuyến thăm Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tháng 10/2022, ngay sau Đại hội XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc đến nay, các mối quan hệ hợp tác phát triển không ngừng. Đặc biệt trong chuyến thăm Việt Nam năm 2023 của Tổng Bí thư Chủ tịch nước Tập Cận Bình, lãnh đạo hai bên đã nhất trí xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai Trung Quốc – Việt Nam có ý nghĩa chiến lược. Mức độ tin cậy chính trị giữa hai Đảng, hai nước và nhân dân hai nước đã ở một định vị mới.

Trong phương châm chỉ đạo 16 chữ, cần nói rõ thêm rằng: quan hệ Trung - Việt phải phát triển theo hướng“ổn định lâu dài, hướng tới tương lai”. Hướng tới tương lai tức là hướng tới thế hệ trẻ mai sau. Tương lai thuộc về các bạn. Thế hệ trẻ hai nước phải nhận thức sâu sắc được ý nghĩa chiến lược của quan hệ đối tác hợp tác toàn diện giữa Trung Quốc – Việt Nam, phải đem sức trẻ cống hiến cho công cuộc xây dựng cộng đồng chia sẻ tương lai giữa hai nước, vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hoà bình và phát triển của nhân loại.

Cũng trong chuyến thăm Việt Nam năm 2023 của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình, lãnh đạo cấp cao hai bên đạt được nhận thức chung tiếp tục thúc đẩy quan hệ hai nước phát triển ổn định, bền vững theo định hướng“6 hơn”. Trong đó, phải củng cố nền tảng xã hội vững chắc hơn. Trên thực tế, do một số vấn đề của lịch sử để lại và do tác động của các thế lực chống phá CNXH, nền tảng xã hội vẫn chưa hoàn toàn vững chắc. Để cho nền tảng xã hội, nền tảng lòng dân được củng cố hơn, cần phải có sự nỗ lực của toàn xã hội, trong đó đội ngũ thanh niên phải đóng vai trò tiên phong. Tăng cường giao lưu nhân văn, để tăng thêm sự hiểu biết lẫn nhau tức tăng cường tình cảm hữu nghị. Hai bên đã nhất trí lấy năm 2025 làm năm giao lưu nhân văn Trung - Việt với mục đích đó. Đây là cơ hội để triển khai tốt chuỗi hoạt động giao lưu nhân văn gắn kết lòng dân, góp phần củng cố nền tảng xã hội. Để khai thác đầy đủ“tài nguyên đỏ” trong quan hệ hai Đảng, hai nước, phía Trung Quốc mời thanh niên Việt Nam đến Trung Quốc triển khai Chương trình“hành trình đỏ nghiên cứu, học tập”, tăng cường hiểu biết lẫn nhau, tăng cường tình cảm hữu nghị nhân dân, nhất là giữa thế hệ trẻ hai nước.

Ông Nguyễn Vinh Quang (giữa) chụp cùng thanh niên hai nước tại một điểm đến của chương trình

75 năm qua dù có những thăng trầm nhưng nhìn tổng thể quan hệ hai nước đã đạt được nhiều thành quả to lớn và quan trọng. Ông Nguyễn Vinh Quang khẳng định, sự phát triển của Trung Quốc và Việt Nam trong 75 năm qua không thể tách rời sự đóng góp to lớn của thế hệ trẻ hai nước qua các thời kỳ. Nhà ngoại giao cũng tâm huyết nhắn nhủ tới thế hệ trẻ:

“Tôi tin tưởng chắc chắn rằng, thanh niên hai nước Việt-Trung ngày nay sẽ tiếp bước cha anh, không ngừng phát huy giá trị truyền thống của quan hệ song phương, đem sức lực và tài năng tuổi trẻ công hiến xứng đáng cho quan hệ Việt-Trung, vì lợi ích của nhân dân hai nước hôm nay và mai sau”./.

Phóng viên: Thanh Xuân

Nguồn: CMG