Sáng kiến Quản trị trí tuệ nhân tạo toàn cầu: “La bàn” chỉ đường cho con đường văn minh số

La bàn - một thiết bị nhận biết phương hướng bằng kim nam châm là một phát minh từ thời cổ đại Trung Quốc, được xem là nguyên mẫu của la bạn hiện đại. Khi trí tuệ nhân tạo tái tạo thế giới bằng tốc độ chóng mặt, các thuật toán lặng lẽ thâm nhập vào đời sống xã hội, một vấn đề mang tính căn bản về vận mệnh của nhân loại hiện rõ: Văn minh số của thời đại thông minh sẽ đi về đâu? Tháng 10/2023, tại Diễn đàn Cấp cao Hợp tác quốc tế“Vành đai và Con đường” lần thứ 3, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trịnh trọng nêu ra“Sáng kiến Quản trị trí tuệ nhân tạo toàn cầu”, xoay quanh ba phương diện là phát triển, an ninh và quản trị, đưa ra suy nghĩ giải quyết mang tính xây dựng và phương án mang tính khả thi về vấn đề phát triển và quản trị trí tuệ nhân tạo mà các bên phổ biến quan tâm. Sáng kiến này như một chiếc la bàn trong thời đại mới, thông qua vận dụng trí tuệ phương Đông cổ xưa, đã chỉ rõ phương hướng cho quản trị toàn cầu trong thời đại số.

Tư tưởng dân là gốc: Hòn đá tảng quản trị lấy dân làm gốc

Chủ tịch Tập Cận Bình đã chuyển hóa tư tưởng“lấy dân làm gốc” trong triết học chính trị truyền thống Trung Hoa thành nguyên tắc cốt lõi trong phát triển trí tuệ nhân tạo, đề xuất quan niệm quản trị“lấy dân làm gốc”, phê phán khuynh hướng công cụ hóa và vũ khí hóa trí tuệ nhân tạo, đề xuất trí tuệ nhân tạo cần phải phục vụ cho phúc lợi chung của nhân loại, bảo đảm an ninh xã hội, tôn trọng quyền và lợi ích của con người. Đồng thời, Chủ tịch Tập Cận Bình còn chuyển hóa quan điểm“tính người vốn thiện” trong giáo dục truyền thống Trung Quốc thành nguyên tắc đạo đức trong quản trị trí tuệ nhân tạo toàn cầu, đề xuất phương hướng phát triển“AI tăng cường phúc lợi cho nhân loại” (AI for good), yêu cầu cần thiết đảm bảo chắc chắn“trí tuệ nhân tạo luôn phát triển theo hướng có lợi cho sự tiến bộ của văn minh nhân loại”. Quan điểm quản trị này đã vượt qua hạn chế của quan điểm quyền lợi cá nhân trên hết của phương Tây, xây dựng nên một khung đạo đức thống nhất giữa quyền và lợi ích cá nhân với phúc lợi tập thể, khiến trí tuệ nhân tạo không còn là những mã code lạnh lùng, mà là kèm theo sự quan tâm“ấm áp” đối với con người.

Ôm ấp tình cảm muôn nơi: Bố cục quản trị bình đẳng và bao trùm

Chủ tịch Tập Cận Bình chuyển hóa tư tưởng chính trị truyền thống Trung Quốc“thiên hạ vi công” thành bố cục quản trị trí tuệ nhân tạo toàn cầu, đề xướng phá bỏ sự lũng đoạn của“nhóm nhỏ”, kiên trì“bình đẳng về quyền lợi, bình đẳng về cơ hội, bình đẳng về quy tắc” trong phát triển trí tuệ nhân tạo của các nước, phản đối tư hữu hóa cơ chế quản trị, phê phán logic bá quyền công nghệ mang tính biệt lập. Chủ tịch Tập Cận Bình trong“Sáng kiến Quản trị trí tuệ nhân tạo toàn cầu” chỉ rõ, tăng cường tính đại diện và quyền phát ngôn của các quốc gia đang phát triển, thông qua hợp tác quốc tế lấp“khoảng cách về trí tuệ nhân tạo”. Quan điểm quản trị“bốn biển là một nhà” đã phá vỡ“xiềng xích” của chủ nghĩa trung tâm phương Tây, thúc đấy xây dựng một hệ thống quản trị đa phương bao trùm thực sự, khiến trí tuệ nhân tạo trở thành nấc thang tiến bộ chung của nhân loại, chứ không phải là hàng rào chia rẽ.

Trí tuệ hòa hợp: Nghệ thuật quản trị cân bằng phát triển và an ninh

Chủ tịch Tập Cận Bình vận dụng tư tưởng triết học truyền thống Trung Quốc“Thiên nhân hợp nhất” sáng tạo ra phương pháp luận quản trị AI,“Quản trị vòng đời” hệ thống trí tuệ nhân tạo từ thu thập dữ liệu đến thực hiện ứng dụng, tức giai đoạn thiết kế“đạo đức ưu tiên”, giai đoạn nghiên cứu phát triển“loại bỏ kỳ thị công nghệ”, giai đoạn ứng dụng kiên trì“AI tăng cường phúc lợi cho nhân loại”. Đồng thời, Chủ tịch Tập Cận Bình vận dụng tư duy triết học“làm việc tùy theo tình hình” đề xướng cân bằng động thái giữa phát triển và an ninh, nhấn mạnh an ninh là tiền đề của phát triển, phát triển là sự bảo đảm của an ninh, chủ trương xây dựng hệ thống đánh giá phân cấp rủi ro, thực hiện công nghệ“có thể xét duyệt, có thể giám sát, có thể truy xuất nguồn gốc, đáng tin cậy”. Tư duy hệ thống này đưa quản trị hội nhập vào tiến trình phát triển, duy trì cân bằng hiệu quả giữa đổi mới sáng tạo công nghệ và phòng ngừa rủi ro, đã thể hiện rõ sự gợi mở sâu sắc của trí tuệ phương Đông cổ xưa đối với quản trị công nghệ hiện đại.

Lý tưởng đại đồng: Tầm nhìn quản trị cùng chung vận mệnh

Là tham số công nghệ của ba sáng kiến lớn gồm Sáng kiến Phát triển toàn cầu, Sáng kiến An ninh toàn cầu, Sáng kiến Văn minh toàn cầu,“Sáng kiến Quản trị trí tuệ nhân tạo toàn cầu” do Chủ tịch Tập Cận Bình đề xuất đã mang theo sự theo đuổi của thời đại“Cộng đồng chung vận mệnh của nhân loại”. Chủ tịch Tập Cận Bình chủ trương xây dựng cơ quan quản trị trong khuôn khổ Liên Hợp Quốc, thực hiện quan niệm“các nước đều có thể sử dụng sản phẩm công cộng quốc tế”, thông qua mở rộng khuôn khổ không mang tính ràng buộc, tạo cơ chế bình đẳng cho các nước tham gia quản trị trí tuệ nhân tạo.

Đọc tiếp

1. Phản hồi của các nước trên thế giới về“Sáng kiến Quản trị trí tuệ nhân tạo toàn cầu”

Ngày 24/3/2024, Bộ Ngoại giao Syria tuyên bố, chính phủ nước này sẽ tham gia“Sáng kiến Quản trị trí tuệ nhân tạo toàn cầu” do Trung Quốc đề xuất.

Ngày 4/9/2024, hai nước Trung Quốc và Zimbabwe đồng ý tăng cường hợp tác trên lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, Zimbabwe ủng hộ“Sáng kiến Quản trị trí tuệ nhân tạo toàn cầu” do Trung Quốc đề xuất.

Tháng 4/2025, Trung Quốc và Campuchia ra tuyên bố chung. Campuchia hoan nghênh“Sáng kiến Quản trị trí tuệ nhân tạo toàn cầu” do Chủ tịch Tập Cận Bình đề xướng. Trung Quốc hoan nghênh Campuchia gia nhập và tích cực phát huy vai trò tại Nhóm bạn bè về Hợp tác quốc tế xây dựng năng lực trí tuệ nhân tạo.

Ngày 13/5/2025, Trung Quốc và Brasil ra tuyên bố chung, hai nước ủng hộ Liên Hợp Quốc phát huy vai trò kênh chủ đạo trong quản trị trí tuệ nhân tạo toàn cầu, thúc đẩy phát triển trí tuệ nhân tạo một cách công bằng, bền vững và mang lại lợi ích phổ quát, không ngừng lấp khoảng cách về kỹ thuật số và trí tuệ nhân tạo. 

2. Thúc đẩy hợp tác quản trị trí tuệ nhân tạo toàn cầu trong khuôn khổ Liên Hợp Quốc

Năm 2024, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc khóa 78 hiệp thương nhất trí thông qua Nghị quyết“Tăng cường hợp tác quốc tế xây dựng năng lực trí tuệ nhân tạo” do Trung Quốc dẫn đầu đề xuất, hơn 140 quốc gia cùng ký tên tham gia nghị quyết, đã thể hiện tầm ảnh hưởng của Trung Quốc trong quản trị toàn cầu. Hai chuyên gia Trung Quốc được tuyển chọn vào Cơ quan tư vấn Liên Hợp Quốc về Trí tuệ nhân tạo.

3. Thành lập Nhóm bạn bè về Hợp tác quốc tế xây dựng năng lực trí tuệ nhân tạo

Tháng 12/2024, Trung Quốc đề xướng thành lập Nhóm bạn bè về Hợp tác quốc tế xây dựng năng lực trí tuệ nhân tạo, triển khai giao lưu về chính sách, chia sẻ tri thức và hợp tác thiết thực, để tất cả mọi người đều được hưởng lợi từ công nghệ, thúc đẩy trí tuệ nhân tạo có thể khiến các nước phát triển bền vững. Tháng 5/2025, tại trụ sở Liên Hợp Quốc ở New York, Trung Quốc và Zambia đã tổ chức Hội nghị chuyên đề Nhóm bạn bè về Hợp tác quốc tế xây dựng năng lực trí tuệ nhân tạo, hơn 100 đại biểu đến từ hơn 70 quốc gia và tổ chức quốc tế tham dự hội nghị.

4. Tổ chức lớp nghiên cứu thảo luận xây sựng năng lực trí tuệ nhân tạo

Từ năm 2024, Trung Quốc đã mở lớp nghiên cứu thảo luận xây dựng năng lực trí tuệ nhân tạo cho đông đảo các quốc gia đang phát triển. Mỗi kỳ có các quan chức chính phủ, chuyên gia học giả đến từ khoảng 40 quốc gia và tổ chức tham gia, họ học tập, tham quan, giao lưu tại các cơ quan nghiên cứu khoa học, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo của Trung Quốc.